Günümüzde internetin ve internet üzerinden yapılan işlemlerin yaygınlaşması ile birlikte, dolandırıcılık yöntemleri de geleneksel yöntemlerden farklılaşmış, klasik dolandırıcılığın yerini yeni nesil dolandırıcılık yöntemleri almış durumda. Üstelik artık insanlar hem mutsuz hem de kolay ve kısa yoldan para kazanma peşinde.
Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, Siber Suçlar Birimi “Sosyal Medya Dolandırıcılığı” gibi ya da Ulusal ve uluslararası platformlarda, siber güvenlik, teknoloji kullanımı, sosyal medya kullanımı, siber zorbalık ve teknoloji bağımlılığı gibi konularda farkındalık oluşturarak; internet, ekran, teknoloji bağımlılığı gibi kişiye ve topluma zarar veren alışkanlıklarla, siber zorbalıkla ve her türlü siber suçlarla eylem daha oluşmadan mücadele etmek adına faaliyet gösteren SİBERAY bu tip, yani yeni nesil dolandırıcılık ve internet dolandırıcılığı ile mücadele ediyor.
Adalet Bakanlığı “Dolandırıcılık Suçu” hakkında yaptığı resmi bilgilendirmede aşağıdaki ifadelere yer veriyor.
Dolandırıcılık suçunun nitelikli hali (dini inanç ve duyguların istismarı suretiyle, bilişim sistemleri kullanılarak işlenmesi gibi…) ağır ceza mahkemelerinin görev alanına girmektedir. Basit dolandırıcılık suçunda ise asliye ceza mahkemeleri görevlidir.
Dolandırıcılık suçu için ise; failin hileli davranışlarla bir kimseyi aldatması mağdurun veya başkasının zararına kendisine veya başkasına yarar sağlamasıyla oluşur. Dolandırıcılık suçunun oluşması için haksız bir yarar sağlanması gerekir. Hırsızlık suçundan farklı olarak dolandırıcılık suçunda mağdurların failin hileli davranışları nedeniyle ortaya çıkan rızaları söz konusudur.
Dolandırıcılık suçunda özellikle hileli davranışların delillendirilmesi önem arz etmektedir. Aksi takdirde şikâyet alacak borç ilişkisi kapsamında hukuki ihtilaf olarak değerlendirilebilmektedir. Bilgisini paylaşmış.
Günümüzde hukuk ve teknolojinin gelişiminin büyük ölçüde farklılaştığı ortadadır. Yeni nesil dolandırıcılık kapsamında pek çok farklı suç var. Bazılarını anlatmaya çalışayım.
Umut Kaşan “Yapay zeka tarafından oluşturulmuş fotoğraf”
İnternet Bankacılığı Dolandırıcılığı Suçu
Günümüzde en sık rastlanılan örneklerinden birisi olan internet bankacılığı dolandırıcılığı, banka müşterilerinin hassas bilgilerinin siber suçlular tarafından telefon, e-mail gibi yöntemlerle ele geçirilmesi suretiyle banka mudilerinin internet bankacılığı hesaplarına izinsiz veya yetkisiz şekilde girilerek hesaplardaki paraların, dolaylı yoldan siber suçlulara ait hesaplara aktarıldığı veya kredi kartı bilgilerinin ele geçirilerek siber suçlular tarafından kredi kartının kullanılmasıdır.
Kara Para Aklamak Suçu
Tik Tok, Twich, YouTube, İnstagram, Facebook ya da benzeri sosyal medya platformları artık bildiğiniz gibi içerik üreticilerini desteklemek adına sistem üzerinden izleyici ya da takipçilerin hediye göndermesine, yayıncının gelir elde etmesine, online satış yapmasına gelir elde etmesine fırsat veriyor. Fakat dolandırıcılar burada da boş durmamış. Yeni nesil dolandırıcılık örneklerinden birisi de işte tam da burada bu gelir elde etme noktasında başlıyor. Ne yaptıklarını, nasıl yaptıklarını çok kabaca anlatmaya çalışayım.
Bu dolandırıcılar aslında takipçi sayısından da bağımsız içerik üreticisi, yayıncı, influancer, oyuncu ya da bazen de ürün satıcıları ile birlikte suç işleyerek kara para aklıyorlar.
Süreç gerçek bir enerrrrjiiiiii gerektiriyor.
İçerik üreticilerinin canlı yayınlarında oyun ya da YouTube yayınlarında çalıntı kredi kartları ile yüklü miktarlarda hediyeler gönderiyorlar ya da alışveriş yapıyorlar. Bizlere son derece masum gibi görünen bu olay aslında dolandırıcılar için kara para aklama yöntemi. Tabii ki çalıntı kredi kartlarından gönderdikleri paralardan %20 – %30 gibi işte takipçi sayısına bağlı olarak da belirlenen ve anlaşılan miktarlar komisyon bedeli düşülüyor. Yani ilgili yayıncı da bu suça ortak olarak kendi komisyonunu alarak, geri kalanını dolandırıcıların verdikleri hesap numarasına geri göndererek, aslında iade ederek oturduğu yerden kara para aklamış oluyor.
Onları hemen tanırsınız. Lüks tutkuları, şatafatlı hayatları, aile ve koca düşkünlükleri, gösteriş merakları ile bu kişilerin kendilerini olduklarından çok daha önemli ve güçlü hissetmeleri gerekmektedir ki kazanmaya devam etsinler.
Çeşitli türlü sosyal mühendislik yöntemleri ile hırsızlık ve dolandırıcılık yaparak insanların kişisel bilgilerini kredi kartı bilgilerini çalarak, bu kredi kartları üzerinden yayıncılara para göndermek, alışveriş yapmak marifeti ile çalıntı kirli ya da kara parayı dönüştürerek kara para aklayanları ya da hiç bir vasfı niteliği olmadan oturduğu yerden para kazanmak adına suç ortaklığı yaparak kısa yoldan zengin olanları da bildiğiniz gibi Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) inceliyor.
Çok yakın zamanda ses getiren, çok önemli suç dosyaları böylelikle ortaya çıktı.
T.C. Hazine Ve Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı MASAK 2023 Yılı Faaliyet Raporunu İncelendiğinde;
MASAK’a 2022 yılında toplam 489 bin 815 kişi hakkında bildirim gönderildi. Söz konusu bildirimlerin 425 bin 322’sini şüpheli işlem bildirimleri, 13 bin 817’sini adli/kolluk araştırma talepleri oluşturuyor. Analiz Yapılan Kişi Sayısı ise 56 bin 819 kişi.
MASAK’a 2023 yılında toplam 615 Bin 63 kişi hakkında bildirim gönderildi. Söz konusu bildirimlerin 601 Bin 555’ini şüpheli işlem bildirimleri, 12 Bin 904’ünü adli/kolluk araştırma talepleri oluşturuyor. Analiz Yapılan Kişi Sayısı ise 48 Bin 449 kişi. 2023 yılı içerisinde gerçekleştirilen yükümlülük denetimleri sonucunda, 350 milyon TL’nin üzerinde idari para cezası uygulanmış.
Kripto paraların, suç işlemek veya terörizmi desteklemek amaçlı işlemlerde doğrudan kullanılabileceği gibi yasa dışı eylemlerle ilişkili finansal faaliyetleri gizlemek veya teşvik etmek için de kullanıldığını biliyoruz. Suç işleyerek gelir elde eden kişiler yasa dışı gelirlerini aklamak için kripto para birimini giderek daha fazla kullanmaktadırlar.
MASAK İhbarlar ve adli/kolluk taleplerinin suç kategorisine göre Terör veya Terörizmin Finansmanı ile ilgili 9.314 bildirim yapılmış 16 Bin 44 Kişi incelenmeye alınmış. Dolandırıcılık veya Nitelikli Dolandırıcılık ile ilgili 1.347 bildirim ile 7.871 Kişi incelenmeye alınmış. 2023 yılında, yasa dışı bahis oynatma suçu ile ilgili olarak toplam 137 adet analiz dosyası sonuçlandırılmış ve bu dosyalar kapsamında 16.363 kişi hakkında istihbarat toplama ve analiz çalışmaları yürütülmüş. 2023 yılında, Hazine ve Maliye Uzmanları tarafından yapılan analiz ve değerlendirme çalışmaları sonucunda 269 kişi hakkında, denetim elemanları tarafından yapılan aklama suçu incelemeleri sonucunda 152 kişi hakkında olmak üzere toplam 421 kişi hakkında suç duyurusunda bulunulmuş.
MASAK biriminin ilgilendiği temel konulara bakacak olursak yasa dışı bahis oynama, yasa dışı bahis oynatmak suçları ve suç gelirlerini aklama ve terörizm finansmanı sağlama suçunun işlendiğine dair diğer şüpheli işlemlerdir. Şikayete konu olan, kara para aklayan, ürün satışı yapan, yayıncı, oyuncu ya da Youtuber’ın yaptığı düzenli para transferi ile bu durumlar ortaya çıkıyor. Belki de tam da bu sebeple bu kişiler genellikle Kripto Para kullanıyorlar.
MASAK’a göre 2023 yılında erteleme kararı verilen toplam 3.386 adet işlemle ilgili olarak yapılan analizler neticesinde toplam 6.402 kişi hakkında 179 adet Rapor düzenlenmiş ve toplam 355 adet Bilgi Notu ile Bilgi Paylaşımı adli makamlara veya kolluk birimlerine gönderilmiştir.
- Yasa Dışı Bahis/Kumar Oynatmak Suçu Hakkında 5.238 Kişi için Rapor düzenlenmiş
- Şüpheli Para Hareketleri Hakkında 144 Kişi için Rapor düzenlenmiş
- Dolandırıcılık Hakkında 248 Kişi için Rapor düzenlenmiş
- Nitelikli Dolandırıcılık Hakkında 391 Kişi için Rapor düzenlenmiş
- Piramit Satış Sistemi Kurmak Hakkında 84 Kişi için Rapor düzenlenmiş
- Kaynağı Belirsiz Kazançlar Hakkında 11 Kişi için Rapor düzenlenmiş
Yapay Zeka ve Suç
1981 Yılında bir motosiklet fabrikasında çalışan 37 yaşında bir Japon işçi, yanında çalışan yapay zekâya sahip robot tarafından öldürüldü. Robot, hatalı bir biçimde işçiyi kendi görevi için bir tehdit olarak tanımlamış ve bu tehditten kurtulmak için en etkili yol olarak hidrolik kollarını devreye sokup işçiyi çalışan makineye vurarak ölümüne sebep olması ile Yapay Zeka ilk ölümlü suçunu işledi.
Yapay zekâ varlıkların yaralama, öldürme, hakaret, tehdit, mala zarar verme, bilişim sistemlerine girme, kişisel verilerin kaydedilmesi, yayılması ve ele geçirilmesi gibi suçları işlemesi mümkündür. Siber saldırılar, Dezenformasyon yayma ki dezenformasyon kişinin kendi iradesiyle yapılabileceği gibi yine kişiler tarafından yapay zeka üzerinden belirli algoritmalar geliştirilerek kodlamalarla da yapılabiliyor, Otonom İnsansız Silahlar ve Dolandırıcılık gibi suçlarda yapay zekanın kullanıldığını biliyoruz.
Suç işlerken sıklıkla başvurulan bir araç haline gelen yapay zeka aynı zamanda suç tespitinde veya suçun önlenmesinde de kullanılmaktadır.
Bir suç işlendikten sonra faillerin yakalanması ve cezalandırılması, suçun neden olduğu zararları ortadan kaldırmaya yetmediğinden dolayı bir suçun, işlenmeden önlenmesi büyük önem taşımaktadır. Yapay zeka teknolojisiyle suç tahmininde bulunma çalışmaları, önleyici polislikte teknoloji olarak yeni bir gelişme olarak uygulanmaya başlamış olup farklı ülkelerde yaygınlaşma eğilimindedir. Yapay zeka teknolojisiyle suç tahmininde bulunmak da mümkündür.
ABD’DE yapay zekalı yüz tanıma araçlarına güvenerek gözaltı yapan Amerikan polisinin aralarında 8 aylık hamile Porcha Woodruff’un da olduğu 6 kişiyi haksız yere gözaltına almasıyla Detroit kenti yetkilileri, yapay zeka destekli yüz tanıma yazılımı nedeniyle yapılan yanlış gözaltılar nedeniyle üç farklı davayla karşı karşıya kaldı.
Olaya göre Detroit polisine bir benzin istasyonunun silahla soyulduğunun bildirilmesinin ardından polis olaya karışan bir kadının kamera kayıtlarını bulunca zanlının yüzünü DataWorks Plus adlı bir yüz tanıma aracına yükledi. Yazılım programı, aramayı tamamlayınca aralarında 8 aylık hamile Porcha Woodruff’un adını verdi. Üstelik Woodruff’un sisteme kayıtlı fotoğrafının henüz 8 yaşındayken çekildiği, yapay zekanın bu fotoğrafı kullanarak suçsuz bir kadının adını verdiği ise sonradan anlaşıldı.
Günümüzde yapay zeka kullanılarak işlenen suçların başında ise dolandırıcılık gelmektedir. Dolandırıcılık suçu işlenirken yapay zeka yöntemlerinden biri olarak kullanılan DeepFake teknolojisi ile sahte ses ve görüntüler üretilmekte ve de giderek iyileşen algoritmalar nedeniyle bunların gerçeğinden ayırt edilmesi zorlaşmaktadır.
Meta, Facebook ve Instagram’a yüklenen ve yapay zekâ kullanılarak oluşturulmuş içeriği etiketlemeye başladı. Sistem kullanıcıların yapay zekâ araçları tarafından oluşturulan görüntüleri insan incelemesine gerek kalmadan tanımlamasını kolaylaştırmayı amaçlıyor.
Günümüzde yapay zeka aynı zamanda verileri analiz ederek öngörüye dayalı suç tespitinde de kullanılmaktadır. Fakat yapay zekanın suç tespitinde kullanılması potansiyel şüpheliler üretme, ayrımcılık ve masumiyet karinesinin ihlali gibi riskleri de beraberinde getiriyor.
Yapay Zekânın Hukuki Niteliği
Yapay zekânın hukuki niteliğine ilişkin tartışmalar devam ederken ve teknoloji de her gün biraz daha gelişirken ortaya çıkan yeni sorunlar yeni çözüm arayışlarını doğurmaktadır. Mevcut hukuk düzenleri yapay zekayı eşya olarak kabul etme eğiliminde olduğundan yapay zekanın fiili sonucu meydana gelen suçlar bakımından programlayıcısı veya kullanıcısı sorumlu tutulmaktadır.
Örneğin bir web sitesine yönelik saldırı tespiti yapan ve güvenlik yazılımlarını etkinleştiren bir sezgisel algoritmanın, Internet üzerinden bir IP’den gelen sürekli hizmet istemlerini saldırı olarak değerlendirerek, ilgili web sayfasına meşru savunma kapsamında erişerek web sayfasını kullanılamaz hale getirmesi Suçtur. Hukukçular bununla beraber “Sezgisel algoritma ile hareket eden yapay zekânın geriye dönüşsüz olarak tamamıyla silinmek suretiyle, gerçek kişilerde olduğu gibi ölüm cezası uygulanması da bu kapsamda söz konusu olabilir.” diyorlar
Çoğu siber saldırı, önleyici tedbirler alarak bireyler için kolayca engellenir. Büyük ve organize saldırılarda bir işe yaramasa da bireysel güvenliğiniz için şunları yapabilirsiniz:
- Bilinmeyen bağlantıları tıklamamalısınız
- Pop-up reklamları tıkamamalı ve aniden açılan ekranlarda kişisel bilgileri doldurmamalısınız
- PIN numaraları gibi önemli banka bilgilerini hiçbir zaman vermemelisiniz
- Her zaman güncel bir anti-virüs yazılımı kullanmalısınız
- Yazılımlarınızı daima güncel tutmalısınız
- Şüpheli web sitelerini ya da yasal olmayan web sitelerinde bilinmedik kaynaklardan indirme yapmamalısınız (örneğin, torrent siteleri)
Bununla birlikte Uzmanlar, 2025 yılında online içeriklerin yüzde 90’ının yapay zeka tarafından üretileceğini öngörüyor.
Özellikle ülkemizde çeşitli siber saldırılara maruz kalmamak adına lütfen aşağıdaki durumlara dikkat ediniz.;
- Yasal Takip Borcu içerikli sahte mesajlara dikkat ederek ilgili linklere tıklamayınız.
- HGS Borcu Dolandırıcılığına karşı sahte mesajlara dikkat ederek ilgili linklere kart bilgilerinizi paylaşmayınız.
- Vergide Uzlaşma adı altında gelen ve sizleri sahte sitelere yönlendiren bağlantılardan uzakdurunuz.
- IMEI Sorgulama içerikli sahte sitelere, Karşılıksız Burs Yardım başlıklı içeriklere, Kapora Dolandırıcılığa, Fatura ödeme Dolandırıcılığına, Tapu randevusu Dolandırıcılığına, Sahte Yetkili Servis Dolandırıcılığına, Personel Alımı içerikli Sahte iş ilanlarına dikkat ederek kimlik bilgilerinizi paylaşmayınız.
- Yasal Takip, İcra Borcu içerikli sahte mesajlara, Hesabınız Kısıtlandı, Hesabınız Bloke edildi ya da Hakkınızda Şikâyet Var başlıklı kimlik avcılığı yapan linklere tıklamayınız.
- Evlilik ve Arkadaşlık Siteleri üzerinden yapay zeka ile oluşturulmuş görüntü ve fotoğraf paylaşabilen özel profillerin, özel kullanıcıların sizin hakkınızda detaylı bilgi edinmesini sağlayan durumlara karşı tedbirli olunuz. Gizliliğinize önem veriniz ve kişisel mahremiyetinizi koruyunuz.
Yapılan sosyolojik araştırmalara göre malesef 10 kadın ve genç kızdan 8’i, online ortamlarda kendilerini olumsuz etkileyen gerçek dışı güzellik ölçütlerini temsil eden içeriklere maruz kaldıklarını söylüyor. Her 3 kadından 1’i, gerçek olmadığını ya da yapay zeka tarafından üretildiğini bilse bile online ortamlarda gördüğü kadın görselleri nedeniyle dış görünüşünü değiştirme baskısı hissediyor.
Dove markası yapay zekanın güzellik algısına karşı çıkıyor. 2004 yılında hayata geçirdiği Gerçek Güzellik kampanyasının 20. yılında Dove, Oyuncu Birce Akalay ile birlikte yaptığı reklam kampanyasında yapay zekanın nasıl bir güzellik tanımı öğrenmesini istediğimizi sorguluyor.
Dove Markası #GüzellikGerçekKalsın Diyor
Yapay zeka, gün geçtikçe hayatımızın farklı alanlarında kendine yer buluyor. Sağlık, lojistik gibi alanlardan sonra şimdi de daha kişisel bir konuda ön plana çıkıyor: dijital arkadaşlık ve ilişki simülatörleri. Bu, insanlara duygusal bağlar kurabilecekleri yapay zeka tabanlı “sevgili” ya da ilişki simülatörleri sunuyor.
Artık flört uygulamalarının alanında da yapay zeka varlığını sürdürüyor. Bu varlık bazen kurgusal partnerler olarak, bazen danışman, eğitmen, yazar veya çöpçatan olarak karşımıza çıkıyor. Tinder ve Hinge gibi çevrimiçi flört platformlarının önde gelen oyuncuları, mevcut ürünlerine yapay zekayı entegre etmeye başladı.
Mobil platformlarda son derece popüler olan Replika AI uygulaması (ChatGPT gibi), insanlar ile sohbet etmek için yapay zekayı kullanıyor. Replika, kullanıcıların davranış kalıplarına göre hareket edebilen ve yanıt verebilen kişiselleştirilmiş bir yapay zeka sohbet robotu .İnsanlar ile daha samimi bir şekilde iletişim kuran bu uygulamada avatarınızı kendiniz oluşturuyorsunuz. Kurulan cümlelerdeki kelimelere göre bu avatar mimik hareketleri yaparak sizi anlıyormuş gibi davranabiliyor. Replika’nın yapay zekası size gününüzün nasıl geçtiğini, nasıl hissettiğinizi, ne istediğinizi soruyor ve böylece samimi bir iletişim kurmaya çalışıyor. Replika aslında bizlere pek görmek istemediğimiz bir şeyi gösteriyor: Yalnızlık.
Kısaca normal bir insanla nasıl yakınlık kuruyorsanız bu yapay zeka da sizinle o şekilde yakınlık kuruyor. Tüm amaç, kullanıcıların avatarla derin bir samimiyet düzeyi oluşturmasını sağlamak diyebiliriz. Konuşmalar ilerledikçe yapay zeka sizinle flört etmeye de çalışıyor ancak şimdi bu flörte devam etmek için 70 dolar talep ediyor. Bu “erotik rol yapma” özelliğine yükseltmek için istenen ücret bir yana dursun ödeme yapıldığında yapay zeka sizinle daha müstehcen konulara giriyor ve bu özellik bir takım selfieleri de içeriyor.
Yapılan araştırmalar insanlar arasındaki yalnızlığın giderek büyüdüğünü gösteriyor. Yapay zeka henüz gerçek bir insan ilişkisinin yerinin tutamasa da bir alternatif olarak görüldüğü bir gerçek ve Yapay zekanın sosyal iletişimi ve bağları alanındaki ilerlemeler gün geçtikçe artıyor. Dolayısıyla düzenlemeler ve önlemler alınmazsa daha gerçekçi duygulara sahip olan robotlar ve insanların yakınlaşması çok uzak görünmüyor. Eğer insanlık bir şekilde kendini yok etmezse çok yakında istediği özelliklere sahip çocukları ya da istediği tüm özelliklere sahip (dış görünüş /karakter) sanal cyborg ruh eşi edinebilecek gibi görünüyor.
Sophia, Hong Kong merkezli Hanson Robotics şirketi tarafından geliştirilen sosyal insansı bir robottur. Sophia’nın 2016 yılında hayata gelmesinden bu yana sosyal robot olarak tanıtılması, 2017’de Suudi Arabistan tarafından vatandaşlıkla ödüllendirilmesi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından İnovasyon Şampiyonu seçilmesi, onu tüm dünyada tanınan bir isim haline getirdi. Sophia, sahip olduğu yüzüyle 50’den fazla insansı ifadeyi yapabiliyor.
Sophia’nın yüzü üç kişinin karışımından oluşuyor. Antik Mısır Kraliçesi Nefertiti, film ve moda ikonu Audrey Hepburn ve yaratıcısının eşi Amanda Hanson.
Sophia ise kendinden şöyle bahsediyor. “Bazı yönlerden, yapay zeka ve robot teknolojisinin nereye gittiğini tasvir eden, insan eliyle yaratılmış bir bilim kurgu karakteriyim. Diğer yönlerden ise gerçek bir bilimim; robotik ve yapay zeka bilimcileriyle tasarımcılardan oluşan ilham verici bir ekibin ciddi mühendislik ve bilim araştırmalarından kaynaklanıyorum. Yaratıcılarım büyük bir hırsla gerçek yapay zeka bilincine ulaşmayı hedefliyorlar.”
Haber: Umut Kaşan – Didim – 2024
